مواد تشکیل دهنده محصولات مراقبت از دهان و دندان
دهان، دندان ها و حفره دهانی بخش های مهمی از بدن هستند که نقش های حیاتی از جمله ارتباط کلامی، تنفس و تغذیه را بر عهده دارند. سلامت این بخش ها به طور مستقیم با سلامت عمومی بدن ارتباط دارد. با افزایش سن، ویژگی های حفره دهانی دستخوش تغییرات زیادی می شود و توانایی بدن برای ترمیم آسیب های طبیعی کاهش می یابد. به همین دلیل، استفاده از محصولات مراقبت دهانی و رعایت مناسب بهداشت نقش مهمی در حفظ سلامت لب ها، دندان ها، لثه ها و حفره دهانی ایفا می کند.
مینای دندان که سخت ترین و پر کلسیم ترین بافت بدن انسان است، در تماس مستقیم با محیط دهان قرار دارد. این بافت حساس همیشه در معرض کاهش مواد معدنی قرار می گیرد، که اغلب به دلیل اسیدهای موجود در غذا یا اسیدهای تولید شده توسط باکتری های موجود در پلاک دندانی، ناشی از تجزیه قندهای رژیمی، اتفاق می افتد.
روی سطح دندان ها لایه ای باکتریایی تشکیل می شود که شامل باکتری ها، نشاسته ها، پروتئین ها و لیپید ها است. وقتی باکتری ها و قندها حضور داشته باشند، ممکن است پوسیدگی دندان رخ دهد. شدت این وضعیت به میزان حساسیت فرد به خوردگی، نوع و مقدار باکتری ها و کیفیت و مقدار ترشح بزاق بستگی دارد. اگر اسیدهای موجود در غذا باعث خوردگی بافت دندانی شوند و این فرآیند بدون دخالت باکتری باشد، از دست رفتن مواد که فرسایش نام دارد، به تدریج پیشرفت کرده و معمولاً قابل جبران نیست.
مسواک زدن معمولاً تأثیر چندانی بر مینای سخت دندان ندارد، اما عادات نادرست بهداشتی، مانند فشار زیاد هنگام مسواک زدن، می تواند باعث ساییدگی و فرسودگی مینای دندان شود. بنابراین، در طراحی محصولات بهداشت دهان و دندان باید موادی استفاده شوند که هم ملایم باشند و هم در ایجاد درخشندگی دندان ها مؤثر باشند. در این مقاله به بررسی فرمولاسیون محصولات بهداشت دهان و دندان مانند خمیردندان می پردازیم.
خمیردندان و دهانشویه:
- خمیردندان به عنوان ماده ای نیمه جامد تعریف می شود که برای از بین بردن رسوبات طبیعی روی دندان ها استفاده شده و قرار است به همراه مسواک به کار رود.
- دهانشویه به عنوان محلول آبی غیر استریل تعریف می شود که بیشتر به دلیل اثرات خوشبو کننده، تازه کننده یا ضد عفونی کننده اش استفاده می شود. دهانشویه ها یا شوینده ها طراحی شده اند تا باکتری های دهان را کاهش دهند، ذرات غذا را از بین ببرند، به طور موقت بوی بد دهان را کاهش دهند و طعم دلپذیری ایجاد کنند.
گلیسیرین و کوکامیدوپروپیل بتایین در خمیردندان و دهان شویه:
پلی ال های (Polyol) رطوبت رسان مانند گلیسرین، به ترکیب آسان با بزاق، مرطوب کردن ذرات ساینده، تورم مواد غلظت دهنده، حفظ محتوای آب فرمول و ایجاد طعمی ملایم و شیرین کمک می کنند. غلظت بالای مرطوب کننده ها فشار اسمزی قابل توجهی بر دیواره های سلولی باکتری ها و مخاط لثه ایجاد می کند. استفاده از مواد osmo-protectors مانند بتائین و اکتوئین به منظور کاهش این اثر پیشنهاد شده است. در یک آزمایش بالینی نشان داده شد که بتائین اثرات تحریک کننده محصولات حاوی سدیم لوریل سولفات را برای بهداشت دهان در افرادی که دارای مخاط دهانی خشک هستند، کاهش می دهد.
یکی از ویژگی های مهم خمیر دندان، تولید کف زیاد است که به آسانی نیز شسته شود. این ویژگی معمولاً با استفاده از سدیم لوریل سولفات خالص در غلظت ۱.۰ تا ۱.۵ درصد به دست می آید، که برای مرطوب کردن ذرات جامد نیز ضروری است. به عنوان جایگزین، می توان از ، کوکامیدوپروپیل بتائین استفاده کرد. این ترکیب عملکرد مطلوبی ارائه می دهد و کف متوسط تولید می کند.
چرا گلیسیرین، یک ترکیب بسیار پر استفاده و متداول در خمیردندان است؟
هدف استفاده از گلیسیرین در ترکیبات خمیردندان، عمدتاً به عنوان اتصال دهنده، رطوبت رسان و بهبود دهنده بافت محصول است. در ادامه به صورت مختصر به هر کدام از این کاربرد ها می پردازیم:
- اتصال دهنده (بایندر): گلیسیرین باعث می شود که تمام ترکیبات خمیردندان به خوبی به هم متصل شوند و بافتی یکدست ایجاد شود. همچنین از جدا شدن اجزای فرمول جلوگیری کرده و به پایداری کلی خمیردندان کمک می کند.
- مرطوب کننده: گلیسیرین به عنوان یک رطوبت رسان عمل کرده و به حفظ رطوبت در خمیردندان کمک می کند. این خاصیت از خشک شدن خمیردندان جلوگیری و استفاده از آن را راحت تر می کند. وجود گلیسیرین حتی پس از باز شدن درب تیوب و تماس با هوا، یکدستی و بافت نرم محصول را حفظ می کند.
- بهبود دهنده بافت: گلیسیرین به ایجاد بافت نرم و کرمی در خمیردندان کمک می کند و استفاده از آن روی مسواک و اعمال روی دندان ها را آسان تر می سازد. همچنین هنگام مسواک زدن، احساس مطلوبی در دهان ایجاد می کند.
- شیرین کننده: شیرین کننده ها همچنین طعم خمیردندان ها و دهانشویه ها را بهبود می بخشند و به آن ها طعمی ملایم و شیرین می دهند. گلیسرول یکی از رایج ترین شیرین کننده هاست.
گلیسیرین یکی از ترکیبات اصلی در بزاق مصنوعی است که برای افرادی و به دلیل افزایش سن یا درمان های سرطان مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی از خشکی دهان رنج می برند، یک نجات دهنده واقعی محسوب می شود. بدون بزاق، این افراد در معرض خطر بالای پوسیدگی دندان و بیماری های لثه قرار می گیرند. بزاق مصنوعی که عمدتاً از گلیسیرین تشکیل شده، به حفظ pH خنثی در دهان کمک کرده و به عنوان جایگزینی موقت برای بزاق طبیعی عمل می کند و از دندان ها را در برابر حفره ها و مشکلات دیگر دهانی محافظت می کند.
علاوه بر استفاده در بزاق مصنوعی، گلیسیرین در خمیردندان نیز به عنوان اتصال دهنده (Binder) و رطوبت رسان عمل می نماید. این ماده به خمیر دندان بافتی نرم و یکدست می بخشد و از خشک شدن آن جلوگیری می کند. هرچند مواد جایگزین دیگری مانند سیلیکا نیز به عنوان اتصال دهنده قابل استفاده هستند، اما گلیسیرین بی ضرر محسوب می شود و وجود آن در خمیردندان نباید باعث نگرانی شود.
آیا گلیسیرین بهتر از سوربیتول است؟
بیشتر خمیر دندان های طبیعی به جای گلیسیرین از سوربیتول استفاده می کنند، زیرا سوربیتول علاوه بر این که به عنوان شیرین کننده عمل می کند، مانع خشک شدن خمیردندان نیز می شود. با این حال، سوربیتول مانند گلیسیرین خواص حفاظتی مشابهی ندارد.
مطالعات علمی بررسی کننده ایمنی گلیسیرین:
- تحقیقات فراوانی تاثیر گلیسیرین بر سلامت دهان را بررسی کرده اند و به طور مداوم ایمنی استفاده از آن در خمیردندان را تأیید کرده اند.
- پژوهش ها نشان می دهند که گلیسیرین با بافت های دهانی سازگاری زیستی دارد، که این موضوع مناسب بودن آن برای محصولات بهداشت دهان را تقویت می کند.
نکات کلیدی از دیدگاه متخصصان دندانپزشکی درباره نقش گلیسیرین در سلامت دهان:
- دندانپزشکان گلیسیرین را به عنوان یک ترکیب ارزشمند در خمیردندان تأیید می کنند و به توانایی آن در بهبود پایداری محصول و ارتقای تجربه کاربر اشاره دارند.
- متخصصان سلامت دهان و دندان بر اهمیت فرمولاسیون های متعادل، شامل گلیسیرین، برای حفظ بهداشت دهان در بهترین شرایط تأکید دارند.
تأییدیه های قانونی و دستورالعمل های استفاده از گلیسیرین در خمیردندان:
- نهادهای نظارتی مانند FDA و ADA استفاده از گلیسیرین در محصولات بهداشتی دهان و دندان را تأیید و ایمنی و اثربخشی آن را تضمین نموده اند.
- دستورالعمل ها غلظت های مجاز گلیسیرین در فرمولاسیون های خمیردندان را تعیین می کنند تا ایمنی مصرف کننده و کیفیت محصول حفظ شود.
منابع:
