سورفکتانت ها و عملکرد آن ها در مراقبت از مو
برخی از خوانندگان ممکن است به یاد داشته باشند که مراقبت از مو پیش از دهه ۱۹۸۰ بسیار ساده تر بود، اکثر برند ها معمولاً تنها سه نوع شامپو برای موهای خشک، معمولی یا چرب عرضه می کردند که تفاوت آن ها در نوع و مقدار سورفکتانت ها بود و تغییرات جزئی در این ترکیبات، نتایج متفاوتی را ایجاد می کرد.
در حال حاضر فرمولاتور ها با چالش های بسیاری مواجه هستند تا محصولات جدیدی با عملکرد بالا و هزینه قابل قبول ارائه کنند و همزمان با استانداردهای زیست تخریب پذیری و پایداری نوظهور نیز همخوانی داشته باشند. از طرف دیگر، این شیمیدان ها به طیف گسترده تری از مواد اولیه و فناوری ها دسترسی دارند، هر چند که همین تنوع زیاد می تواند روند انتخاب و تصمیم گیری را پیچیده کند. در این مقاله به بررسی سورفکتانت ها و نقش آن ها در پاکیزگی و مراقبت از مو می پردازیم.
سورفکتانت ها و مراقبت از مو
به طور کلی، سورفکتانت ها مولکول های آمفی فیلیک (Amphiphilic) محسوب می شوند؛ به این معنا که این مولکول ها هم بخش آب گریز (هیدروفوب) و هم بخش آب دوست (هیدروفیل) دارند. قسمت آب گریز سورفکتانت به چربی ها و روغن ها متصل می شود، در حالی که قسمت آب دوست آن اجازه می دهد ذرات امولسیون شده در زمان شستشو توسط آب از بین بروند.
نقش سورفکتانت ها در شامپو ها چند جانبه است، زیرا این مواد نقش کلیدی در تمیز کردن، تولید کف و عملکرد کلی محصول ایفا می کنند. سورفکتانت ها همچنین در حین شستشو به تشکیل کف کمک می کنند؛ اگرچه خود کف لزوماً تأثیر مستقیمی بر بهبود تمیزی ندارد، اما برای مصرف کنندگان اهمیت زیادی دارد، زیرا آن ها اغلب کف غنی را نشانه پاک کنندگی مؤثر می دانند.
سورفکتانت ها همچنین برای کنترل ویسکوزیته فرمولاسیون شامپو مورد استفاده قرار می گیرند. ویسکوزیته مناسب اهمیت بسیار زیادی دارد، شامپو نباید آنقدر غلیظ باشد که استفاده و پخش آن روی مو دشوار شود و نباید غلظت آن به مقداری کم باشد که هنگام ریختن در دست از بین انگشتان عبور کند.
- سورفکتانت های آنیونیک: همان طور که بسیاری از خوانندگان می دانند، سه دسته اصلی از سورفکتانت ها در شامپو ها استفاده می شوند. دسته اول و اصلی در اکثر فرمولاسیون های شامپو، سورفکتانت های آنیونیک هستند، مانند سدیم لوریل سولفات (SLS) یا آمونیوم لوریل سولفاتوت و دی سدیم لوریل اتر سولفوسوکسینات معمولاً نسخه های اتوکسیله ملایم تر این سورفکتانت ها، مانند سدیم لورت سولفات (که یک زنجیره اتیلن اکساید بین گروه سر آنیونی و دُم آب گریز قرار می گیرد) در بیشتر فرمولاسیون های تجاری شامپو استفاده می شوند. نقش اصلی سورفکتانت های آنیونی ارائه ویژگی های کف کنندگی و پاک کنندگی عالی است.
- سورفکتانت های غیریونی: سورفکتانت های غیریونی مانند کوکامید MEA غالباً به عنوان سورفکتانت کمکی ثانویه به کار می روند تا ملایمت شامپو را افزایش داده و تحریکات پوستی را کاهش دهند.
- سورفکتانت های آمفوتریک: به طور جایگزین، سورفکتانت های آمفوتریک مانند کوکامیدوپروپیل بتائین (CAPB) نیز می توانند برای بهبود کلی ملایمت یک فرمولاسیون استفاده شوند. در هر دو حالت، سورفکتانت های غیریونی یا آمفوتری با سورفکتانت آنیونی اصلی تعامل می کنند تا غلظت بحرانی مایسل ها (CMC) را کاهش دهند.
فرآیند ساخت:
کوکامیدوپروپیل بتایین، کوکونات فتی اسید دی اتانول آمید و کوکونات فتی اسید مونو اتانول امید از روغن نارگیل استخراج می شوند و سپس به ترتیب با دی متیل آمینو پروپیل آمین (DMAPA) و مونو اتانول آمین (MEA) واکنش داده می شوند. هر دو آمین معمولاً از منابع پتروشیمی تهیه می شوند. در زمینه تولید شامپو های مقرون به صرفه، استفاده از لورت سولفات همراه با CAPB یا CMEA مسیر اصلی فرمولاسیون محسوب می شود.
ترند ها در سورفکتانت ها:
در حالی که آمونیوم لورت سولفات و سدیم لورت سولفات همچنان به عنوان سورفکتانت های اولیه غالب در صنعت شامپو باقی مانده اند، نگرانی هایی در میان مصرف کنندگان درباره استفاده از مواد اولیه مشتق شده از پتروشیمی و روغن پالم (PKO) از نظر تأثیرات زیست محیطی وجود دارد. هرچند اکثر تولیدکنندگان مسئول تلاش می کنند تا PKO را از منابع پایدار و تأیید شده تأمین کنند، اما همچنان فشار هایی از سوی مصرف کنندگان و سازمان ها برای حرکت به سوی مواد سازگارتر با محیط زیست وجود دارد.
- سورفکتانت های زیستی: تقاضای روزافزونی برای سورفکتانت های مشتق شده از منابع تجدید پذیر معتبر و مطمئن مانند سورفکتانت های گیاهی یا زیستی وجود دارد. تولید کنندگان در حال تلاش جهت کاهش نگرانی های زیست محیطی هستند و به همین منظور به فرمولاسیون های پایدار و دوستدار محیط زیست روی آورده اند. سورفکتانت های مشتق شده از روغن ها و چربی های طبیعی (اولئوکمیکال ها) به دلیل منشاء طبیعی و طبیعت ملایمشان محبوبیت یافته اند.
- سورفکتانت های ملایم: فرمولاتور ها در حال بررسی سورفکتانت هایی هستند که در عین ارائه تمیز کنندگی مؤثر، با پوست و مو ملایم باشند. این ترند به دلیل ترجیحات مصرف کنندگان برای محصولات ملایم، به ویژه برای پوست های حساس، شکل گرفته است. با این حال، باید توجه داشت که بسیاری از سورفکتانت های مصنوعی ممکن است ملایم باشند.
- زیست تخریب پذیری: زیست تخریب پذیری عامل حیاتی دیگری در کاهش تأثیرات زیست محیطی محصولات مراقبت شخصی است. به همین دلیل، سورفکتانت هایی که در محیط زیست به راحتی تجزیه می شوند، مورد توجه قرار گرفته اند. با این حال، باید در نظر داشت که سورفکتانت زیست تخریب پذیر لزوماً از منابع پایدار تهیه نشده و حتی ممکن است ملایم تر نباشد.
- فاقد سولفات: در نهایت، به دلیل نظرات گسترده اینفلوئنسر ها در مورد استفاده از شامپو های حاوی سولفات، محصولات فاقد سولفات به بخش مهمی از بازار مراقبت مو تبدیل شده اند؛ هرچند مزایای دقیق فنی و مصرف کننده برای مو هنوز به طور کامل مشخص نشده است. همچنین، همان طور که قبلاً اشاره شد، شامپوی فاقد سولفات لزوماً به معنای محصولی ملایم تر در مقایسه با شامپو های معمول حاوی سولفات نیست.
به طور کلی، هنگام انتخاب یک سورفکتانت جدید، بسیار مهم است که فرمولاتور (و بخش مارکتینگ) کاملاً با ویژگی های مرتبط آن آشنا باشند و به خوبی به ویژگی ها و قیمت محصول آن آشنا باشند.
باید به بررسی تعدادی از سورفکتانت های زیستی (bio-surfactants) موجود در بازار پرداخت تا مزایای جدید و ادعاهای احتمالی آن ها را بررسی کرد. این سورفکتانت های زیستی به دلیل خواص فعال سطحی خود، از جمله امولسیون سازی و ایجاد کف، مورد توجه فرمولاتور ها قرار گرفته اند و به طور فزاینده ای در شامپو ها به منظور پاک کنندگی ملایم و پایدار مورد استفاده قرار می گیرند.
لازم به ذکر است که کف تولید شده توسط این سورفکتانت های جدید ممکن است با کف غلیظ مرتبط با سورفکتانت های مصنوعی مانند سولفات ها متفاوت باشد. یکی دیگر از چالش های مهم مرتبط با این دسته جدید سورفکتانت ها، هزینه تولید آن ها نسبت به سورفکتانت های سنتی است. علاوه بر این، منبع یابی و تصفیه آن ها باید با دقت مدیریت شود تا از یکپارچگی و کیفیت محصول اطمینان حاصل شود.
مصرف کنندگان ترجیح می دهند روتین های ساده تری با محصولاتی که چندین مزیت را ارائه دهند، داشته باشند. پیشرفت در فناوری های فاقد سولفات این امکان را فراهم کرده است تا شامپو ها و نرم کننده ها بتوانند به عنوان درمان نیز عمل کنند و در یک مرحله تغذیه و محافظت را ارائه دهند. چنین فرمولاسیون هایی با درخواست های مصرف کنندگان در جهت راحتی و عملکرد بالا هماهنگ هستند.
روغن های طبیعی:
روغن های طبیعی می توانند به صورت مستقل یا در ترکیب با سایر روغن ها و نرم کننده ها در محصولات مراقبت از مو گنجانده شوند. برخلاف سیلیکون ها، این مواد دارای ویژگی های جذابی برای مصرف کنندگان هستند. به عنوان مثال، روغن نارگیل با خواص مرطوب کنندگی خود شناخته می شود. این روغن می تواند به عمق ساقه مو نفوذ کرده و مو را از درون تغذیه و تقویت کند. همچنین به کاهش از دست رفتن پروتئین کمک کرده و موجب تقویت مو می شود.
در حالی که این روغن های طبیعی به عنوان جایگزینی برای سیلیکون، راه حل های امیدوار کننده ای برای کاهش تأثیرات زیست محیطی محصولات مراقبت از مو ارائه می دهند، باید توجه داشت که عملکرد آن ها ممکن است دقیقاً مشابه سیلیکون های سنتی نباشد. بنابراین، فرمولاتور ها ممکن است نیاز داشته باشند تا فرمول ها را بهینه کرده و محصولات خود را برای برآورده کردن انتظارات مصرف کننده تولید کنند، در حالی که از مزایای پایداری این جایگزین های زیست تخریب پذیر بهره می برند.
نتیجه گیری:
امروزه فرمولاتور ها با پیچیدگی ها و چالش های فراوانی مواجه هستند که در آن طیف سنتی مواد تشکیل دهنده برای پاک کنندگی و مراقبت از مو توسط مقررات محدودتر می شود و تحت فشار طیفی از سازمان های غیردولتی قرار دارد. اما در پاسخ به این شرایط، شرکت های فناوری و تأمین کنندگان مواد، مواد نوآورانه ای را تولید می کنند که یا پیشرفت قابل توجهی در تأمین اخلاقی و پایدار، زیست تخریب پذیری و یا کاهش ردپای کربنی نشان می دهند و یا امکان تولید نسل جدیدی از فرمولاسیون های شامپو و نرم کننده با عملکرد قابل قبول برای مصرف کننده را فراهم می کنند.
منابع:
