تأثیر گلیسیرین در محصولات مرطوب‌ کننده

راز ماندگاری رطوبت در محصولات آرایشی: قدرت گلیسیرین را دست‌کم نگیرید!

تاثیری که گلیسیرین در مرطوب کننده ها ایفا میکند، آن را به یکی از مؤثرترین و پرکاربردترین مواد اولیه مورد استفاده در فرمولاسیون انواع کرم‌ مرطوب‌کننده و لوسیون‌های آبرسان تبدیل کرده است. این ماده بی‌رنگ، بی ‌بو و غیرسمی، به دلیل خواص خارق ‌العاده‌اش در جذب و نگه ‌داری رطوبت، نقشی کلیدی در محصولات مراقبتی ایفا می‌کند.

گلیسیرین به‌ عنوان یک جاذب رطوبت قدرتمند (Humectant) شناخته می‌شود که با جذب آب از محیط اطراف و لایه‌های زیرین پوست، سطح پوست را مرطوب، نرم و انعطاف‌پذیر نگه می‌دارد. این عملکرد فوق‌العاده، آن را به گزینه‌ای بی‌رقیب برای مراقبت از پوست‌های خشک، حساس و آسیب ‌دیده تبدیل کرده است.

در این مقاله، به‌طور تخصصی به بررسی نقش گلیسیرین در مرطوب‌ کننده ها می‌پردازیم؛ از نحوه عملکرد آن در سطح سلولی گرفته تا مزایا، روش‌های ترکیب با سایر مواد مؤثر و نکاتی که باید هنگام انتخاب محصولات حاوی گلیسیرین بدانید. در ابتدا لازم است تعریفی از محصولات مرطوب کننده و ترکیبات اصلی آن داده شود.

مرطوب کننده ها به چه محصولاتی گفته می شود؟

مرطوب ‌کننده ‌ها از جمله محصولات آرایشی و بهداشتی هستند که به محافظت، آبرسانی و نرم نگه ‌داشتن پوست کمک می ‌کنند و این محصولات برای افرادی با پوست خشک بسیار مفید هستند. این محصولات با افزایش میزان آب موجود در پوست و کاهش تبخیر آن، مانع از خشکی و زبری پوست می ‌شوند.

سطح پوست انسان با لایه‌ ای نازک و زیستی به نام استراتوم کورنئوم (stratum corneum) پوشیده شده است؛ این لایه که در تماس مستقیم با محیط بیرون قرار دارد، مانند یک سد محافظ عمل کرده و به ما اجازه می ‌دهد بدون اینکه آب بدنمان را به راحتی از دست بدهیم؛ در محیط‌ های خشک زندگی کنیم. این لایه نازک و انعطاف پذیر از تبخیر آب جلوگیری و نقش مهمی در حفظ رطوبت و سلامت پوست ایفا می کند. به‌ طور کلی، پوست سالم دارای میزان رطوبتی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است.

واژه‌ ی «مرطوب‌ کننده» برای مصرف‌ کنندگان واژه ای آشنا و دلنشین است و به‌ نوعی نشان ‌دهنده بهبود وضعیت پوست و القا کننده‌ ی تصویری از پوستی سالم و شاداب می ‌باشد. به‌ طور کلی، «مرطوب‌ سازی» (یا نرم‌ کنندگی پوست) عنصر کلیدی در درمان ‌های موضعی پوست به ‌شمار می‌ رود.

ترکیبات اصلی مرطوب کننده ها :

از آنجا که پوست خشک و پوست‌ های ترکیبی معمولاً نیازمند ترمیم سد محافظتی هستند، برای دستیابی به مرطوب‌ کنندگی مؤثر و مورد رضایت مصرف‌ کننده، استفاده از چهار گروه اصلی ترکیبات عملکردی در فرمولاسیون این محصولات ضروری است.

این چهار گروه عبارت‌ اند از:

جاذب‌ های رطوبت (Humectants): این مواد با جذب رطوبت از محیط یا لایه‌ های زیرین پوست، میزان آب موجود در سطح پوست را افزایش می ‌دهند و به حفظ نرمی و طراوت آن کمک می ‌کنند.
مواد انسدادی (اُکلوُسیو): این ترکیبات که معمولاً به‌ عنوان مرطوب ‌کننده شناخته می ‌شوند، با ایجاد یک لایه محافظ روی پوست، از تبخیر آب (TEWL) جلوگیری کرده و رطوبت را در پوست حفظ می‌ کنند.
عوامل لایه‌ بردار (Keratolytics): این مواد با حذف سلول ‌های مرده و تحریک بازسازی سلول‌ های جدید، به نوسازی پوست و تقویت سد دفاعی آن کمک می‌ کنند.
نرم‌ کننده ‌ها (Emollients): این ترکیبات با ایجاد احساس نرمی و لطافت روی پوست، ظاهر آن را بهبود می ‌بخشند و در برخی موارد تا حدی از تبخیر رطوبت نیز جلوگیری می ‌کنند.

ترکیب متعادل این مواد، نقش کلیدی در اثرگذاری و رضایت‌ مندی از محصولات مرطوب‌ کننده دارد. گلیسیرین یکی از مهم ترین ترکیبات مرطوب کننده ها می باشد که نقش هیومکانت را ایفا می کند.

گلیسیرین به عنوان یک جاذب رطوبت (Humectant) در محصولات مرطوب کننده:

گلیسیرین مورد استفاده در صنایع آرایشی (گلیسیرین گرید آرایشی) یا گلیسرول که با نام تجاری گلایجین نیز شناخته می شود؛ یکی از پر کاربردترین ترکیبات در صنعت آرایشی و بهداشتی است. از دلایل محبوبیت آن به سبب اثربخشی بالا و کاربردهای متنوع آن شکل گرفته است. این ترکیب مایعی بی ‌رنگ، بی ‌بو، غیرسمی و ضد ‌حساسیت است که به ‌خوبی با فرمولاسیون محصولات آرایشی سازگار است.

گلایجن به ‌عنوان یک مرطوب ‌کننده (Humectant) عمل می کند؛ یعنی رطوبت را از هوای محیط و لایه‌ های عمیق‌ تر پوست جذب کرده و به سطح پوست منتقل می ‌کند. به همین دلیل، گلیسیرین یک آبرسان قوی و مؤثر به شمار می ‌رود. بر اساس گزارش انجمن متخصصان پوست آمریکا (AAD)، گلیسیرین به دلیل خواص رطوبت ‌رسانی فوق ‌العاده‌ اش، مزایای فراوانی برای سلامت پوست دارد. این ماده به آبرسانی لایه‌ ی بیرونی پوست (استراتوم کورنئوم) کمک کرده و موجب نرمی، لطافت و انعطاف ‌پذیری پوست می‌ شود.

گلیسیرین به عنوان یکی از مواد اولیه شیمیایی صنایع آرایشی همچنین نقش مهمی در تقویت عملکرد سد دفاعی پوست دارد؛ عاملی که به حفظ رطوبت و محافظت در برابر عوامل محرک و آسیب‌ زای خارجی کمک می ‌کند. افزون بر این، گلیسیرین از پوست در برابر شرایط نامساعد محیطی محافظت کرده، روند ترمیم زخم ‌ها را تسریع می ‌کند و خشکی پوست را به‌ طور مؤثری کاهش می ‌دهد. شواهد علمی نوین نیز نشان می ‌دهند که گلیسیرین در مدیریت برخی بیماری ‌های پوستی مانند پسوریازیس مؤثر است، چراکه با بهبود رطوبت ‌رسانی و کاهش تحریکات پوستی، به تسکین علائم این بیماری کمک می ‌کند.

شرکت پدیده شیمی جم تولید کننده مواد اولیه شیمیایی گلیسیرین گرید آرایشی را در خلوص 99.5% تولید می کند. برای خرید و ثبت سفارش با کارشناسان مجموعه تماس بگیرید.

نقش گلیسیرین(گلایجن) در فرمولاسیون محصولات مرطوب کننده:

غلظت گلیسیرین در کرم ‌های مرطوب‌ کننده بسته به نوع محصول و اثر مورد انتظار، متفاوت است. لازم به ذکر است که غلظت ‌های بالاتر گلیسیرین ممکن است باعث ایجاد حس چسبندگی روی پوست شوند، که در برخی محصولات ممکن است ناخوشایند باشد.

مطالعه‌ ای که در پایگاه ملی اطلاعات بیوتکنولوژی (NCBI) منتشر شده، ظرفیت حفظ رطوبت محلول‌ های حاوی گلیسیرین در غلظت‌ های مختلف را مورد بررسی قرار داده است. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش غلظت گلیسیرین تا ۶۰٪، توانایی نگهداری رطوبت افزایش می‌ یابد، اما پس از این نقطه، این مزیت به حالت اشباع می ‌رسد و افزایش بیشتری مشاهده نمی ‌شود.

گلیسیرین با طیف وسیعی از مواد آرایشی و بهداشتی سازگار است و به همین دلیل یکی از ترکیبات چند منظوره و پرکاربرد در فرمولاسیون‌ های مختلف به شمار می ‌رود. این ماده به ‌صورت هم ‌افزا با ترکیبات مسدود کننده (Occlusive) مانند وازلین (Petrolatum) و دایمتیکون عمل می‌ کند تا رطوبت را در پوست حفظ کرده و اثربخشی کرم ‌های مرطوب‌ کننده را افزایش دهد. آلکانول‌ آمین‌ هایی مانند لاکتامید MEA، با گلیسیرین هم ‌افزایی ایجاد کرده و موجب تقویت بیشتر سد دفاعی پوست می ‌شوند.

فرمولاتور ها معمولاً گلیسیرین را با نرم‌ کننده‌ های (Emollients) ترکیب می‌ کنند تا ضمن حفظ رطوبت، حس مطلوب ‌تری روی پوست ایجاد کنند و از چسبندگی احتمالی بکاهند.

مکانیسم عملکرد گلیسیرین آرایشی به‌ عنوان جاذب رطوبت

گلیسیرین به‌ عنوان یک جاذب رطوبت (Humectant) عمل می‌ کند. مولکول کوچک و قطبی گلیسیرین قابلیت تشکیل پیوند هیدروژنی با مولکول‌ های آب را دارد و بدین ترتیب آب را از هوا و لایه‌ های عمیق‌ تر پوست به لایه شاخی می‌ کشاند.

تأثیر گلایجن در تقویت سد دفاعی پوست و کاهش TEWL محصولات مرطوب کننده

یکی از آثار مهم گلیسیرین گرید آرایشی ، بهبود عملکرد سد پوستی و کاهش تبخیر آب از اپیدرم (TEWL)است. گلیسیرین با افزایش رطوبت لایه شاخی، به‌ طور غیرمستقیم از خشک شدن پوست جلوگیری می‌کند؛ به طوری که مطالعات گزارش کرده‌ اند رابطه منفی معنی‌ داری بین هیدراتاسیون پوست و TEWL وجود دارد. برای نمونه، کابرلوتو و همکاران (۲۰۱۹) دریافتند که با افزایش غلظت گلیسیرین در فرمولاسیون (از ۷٪ به ۴۰٪)، رطوبت پوست به ‌طور چشمگیری افزایش و میزان TEWL کاهش می‌ یابد.

همچنین، در مطالعات بالینی مشخص شده است که ترکیب گلیسیرین با مواد پوشاننده (Occlusive) اثر هم‌ افزایی در تقویت سد دفاعی دارد؛ برای مثال، فرمولاسیونی که حاوی هم گلیسیرین و هم وازلین بود، ضمن افزایش قابل‌ توجه رطوبت پوست، نرخ TEWL را به شکل معنی‌ داری کاهش داد. در این مطالعه، وازلین بخش اعظم اثر «جلوگیری از تبخیر» را بر عهده داشت و گلیسیرین بخش «جذب و نگهداری رطوبت» را تقویت کرد.

مزایا و محدودیت‌ های استفاده از گلیسیرین در مرطوب‌ کننده ‌ها:

گلیسیرین دارای مزایای متعددی به عنوان آبرسان پوست است. این ماده به ‌سرعت رطوبت را جذب و پوست را نرم می‌ کند و معمولاً در غلظت‌ های استاندارد تحریک‌ زا نیست. در حقیقت، گلیسیرین پس از آب و عطر، یکی از رایج ‌ترین مواد تشکیل ‌دهنده مرطوب‌ کننده‌ ها و لوسیون ‌های پوستی است. به ‌علاوه، گلیسیرین از نظر ایمنی بسیار مطمئن است و در غلظت‌ های مرسوم با هیچ گروه پوستی ناسازگاری مشخصی ندارد. مقدار بالای گلیسیرین می‌ تواند باعث حس چسبندگی روی سطح پوست شود و نفوذ پذیری بیش از حد فرمول را افزایش دهد.

هم‌ افزایی گلیسیرین با سایر ترکیبات فرمولاسیون:

در فرمولاسیون کرم‌ ها و لوسیون ‌های آبرسان، گلیسیرین معمولاً همراه با امولینت‌ها (نرم‌کننده ‌ها) و مواد پوشاننده (Occlusive) به‌کار می ‌رود. مواد پوشاننده مانند وازلین، موم‌ ها یا سیلیکون ‌ها با ایجاد یک لایه محافظ روی پوست از تبخیر رطوبت جلوگیری می ‌کنند؛ در حالی که گلیسیرین وظیفه جذب آب و حفظ آن را در لایه شاخی بر عهده دارد. به این ترتیب، حضور همزمان این دو گروه مواد، اثر مرطوب‌ کنندگی را به حداکثر می‌ رساند. برای مثال، وائیلان و همکاران (۲۰۱۹) نشان دادند که یک کرم امولینت حاوی ترکیب وازلین و گلیسیرین، به‌طور چشمگیری باعث کاهش TEWL و افزایش کرنومتری (میزان رطوبت پوست) نسبت به کرم فاقد این ترکیبات شد.

داده‌ های علمی و آزمایشگاهی مرتبط با اثربخشی گلیسیرین در مرطوب کننده ها

چندین مطالعه آزمایشگاهی و بالینی اثربخشی گلیسیرین را در مرطوب‌ کنندگی پوست تایید کرده‌ اند. در آزمایش‌ های گراویمتریک و اندازه‌گیری TEWL روی محلول‌ های گلیسیرین، نشان داده شده است که با افزایش درصد وزنی گلیسیرین، نرخ تبخیر آب کاهش و توانایی نگهداری رطوبت افزایش می‌ یابد؛ به‌ طوری‌ که در غلظت‌ های حدود ۶۰–۷۰٪ تبخیر خالص تقریباً صفر می‌ شود.

نتایج حاصل از این مطالعات تأکید می‌ کند که «گلیسیرین یک جاذب رطوبت و ماده هیدروسکوپیک فوق‌ العاده است و حتی می‌ تواند وزن خود را در آب جذب کند». به طور کلی، شواهد آزمایشگاهی و کلینیکی در مجموع نشان می‌ دهد گلیسیرین یک ماده مؤثر و قابل اعتماد برای افزایش رطوبت پوست و تقویت سد دفاعی اپیدرم است.